Rất có thể, đó không chỉ là “một ngày buồn” thông thường,
mà là trầm cảm ẩn — dạng trầm cảm đang âm thầm len lỏi trong cuộc sống hiện
đại, đặc biệt ở những người luôn cố gắng “mạnh mẽ” mọi lúc, mọi nơi.
Theo các chuyên gia tâm lý, trầm cảm ẩn (hay
còn gọi là trầm cảm che giấu) là tình trạng người bệnh không thể
hoặc không dám thể hiện cảm xúc thật. Họ vẫn đi làm, vẫn nói cười, vẫn hoàn
thành mọi việc, nhưng bên trong là một vùng tối của sự mệt mỏi, tội lỗi và cô
độc. Chính vì vậy, căn bệnh này rất dễ bị bỏ qua — cả bởi người trong cuộc lẫn
người thân xung quanh.
6 dấu hiệu điển hình của trầm cảm ẩn
1. Mệt mỏi không lý do – khi “kiệt sức” trở thành bình thường mới
Nếu
mỗi sáng thức dậy bạn thấy người nặng trĩu, không muốn làm gì dù hôm qua không
hề lao động vất vả, đó có thể là dấu hiệu đầu tiên. Cảm giác mệt mỏi kéo dài,
không cải thiện dù ngủ đủ hay nghỉ ngơi, là một dạng biểu hiện thể chất của
trầm cảm ẩn. Các chuyên gia cho rằng: Người bệnh thường không nhận ra họ đang
mệt vì tâm lý chứ không phải vì cơ thể.
2. Giấc ngủ đảo lộn –
hoặc quá ít, hoặc quá nhiều
Trầm
cảm ẩn khiến cơ thể khó điều chỉnh giấc ngủ. Có người mất ngủ triền miên, thao
thức vì tâm trí không ngừng suy nghĩ; ngược lại, có người lại ngủ li bì, như
một cách trốn chạy khỏi thực tại. Điều đáng sợ là người bệnh hiếm khi liên hệ
sự thay đổi này với vấn đề tâm lý — họ nghĩ đó chỉ là “stress thông thường”.
3. Cơ thể “phát tín hiệu” bằng đau nhức, rối loạn tiêu hóa
Không
ít người đi khám dạ dày, tim mạch hay xương khớp nhiều lần mà không tìm thấy
nguyên nhân. Các bác sĩ tâm lý cho biết, trầm cảm ẩn có thể biểu hiện qua đau
bụng, buồn nôn, đau đầu, đau mỏi vai gáy, do hormone stress tăng cao, ảnh hưởng
đến hệ thần kinh và tiêu hóa.
4. Mất tập trung, ra quyết định khó khăn
Một
biểu hiện khác là suy giảm khả năng tập trung: đọc mãi không hiểu, làm việc lâu
nhưng hiệu suất giảm. Ngay cả những việc nhỏ như chọn món ăn hay trả lời tin
nhắn cũng khiến bạn do dự, chần chừ. Nhiều người lầm tưởng đó là “não cá vàng”
hoặc “quá tải công việc”, trong khi thực chất, đó là tác động của trầm cảm lên
vùng não xử lý thông tin.
5. Áp lực phải “ổn” mọi
lúc, sợ làm phiền người khác
Những người mắc trầm cảm ẩn thường là kiểu người cầu
toàn, có trách nhiệm cao. Họ luôn cố gắng tỏ ra ổn, giấu nhẹm cảm xúc thật vì
sợ bị đánh giá là yếu đuối. Dưới lớp vỏ bình tĩnh ấy là một tâm trí căng như
dây đàn, luôn tự trách, luôn nghĩ mình chưa đủ tốt.
6. Cảm giác cô đơn
ngay cả khi đang ở giữa đám đông
Có
lẽ đây là biểu hiện đau lòng nhất. Dù có gia đình, bạn bè, công việc ổn định,
người trầm cảm ẩn vẫn thấy một khoảng cách vô hình giữa họ và thế giới. Họ ít
chia sẻ, ít tin tưởng, và cảm thấy không ai thật sự hiểu mình. Cô đơn trong
chính đám đông là cảm giác đặc trưng nhất của trầm cảm ẩn – và cũng là lý do khiến
người bệnh âm thầm chịu đựng suốt nhiều năm.
Vì sao trầm
cảm ẩn nguy hiểm hơn bạn nghĩ?
Khác với trầm cảm
thông thường – nơi người bệnh dễ được phát hiện vì buồn bã, thu mình hoặc khóc
nhiều – người bị trầm cảm ẩn lại diễn vai “ổn” rất giỏi. Họ vẫn năng nổ trong
công việc, vẫn quan tâm người khác, nhưng đêm về lại kiệt sức vì kiềm nén cảm
xúc.
Các nghiên cứu tại Mỹ
và Nhật Bản cho thấy, trầm cảm ẩn có nguy cơ dẫn đến hành vi tự hủy hoại cao
hơn vì người bệnh ít khi tìm đến sự giúp đỡ, hoặc bị chẩn đoán sai. Nhiều
trường hợp chỉ được phát hiện khi họ kiệt sức hoặc có hành vi nguy hiểm.
Bác sĩ tâm lý khuyến
nghị:
Nếu bạn nhận thấy bản
thân có từ 3 dấu hiệu trở lên kéo dài trên 2 tuần, hãy chủ động trao đổi với
chuyên gia tâm lý hoặc bác sĩ.
Duy trì lối sống điều
độ, vận động nhẹ (đi bộ, yoga, thiền), hạn chế caffeine và rượu.
Đừng ngại chia sẻ với
người thân hoặc bạn bè — nói ra không khiến bạn yếu đuối, mà là cách đầu tiên
để chữa lành.
Trầm cảm ẩn không phải
là “yếu đuối”, mà là một lời kêu cứu thầm lặng của tâm hồn. Nếu bạn hoặc người
thân đang trải qua những ngày “vô cảm mà chẳng hiểu vì sao”, đừng phớt lờ. Hãy
bắt đầu bằng một cuộc trò chuyện, một cái ôm, hoặc một buổi gặp gỡ chuyên gia —
vì một trái tim đang im lặng cũng cần được lắng nghe.