Phương pháp đột phá
Bắt nguồn từ
tiếng Anh "design thinking", thuật ngữ tư duy thiết kế được phát triển từ năm 1940 và được áp
dụng rộng rãi trong khoảng hai thập kỷ gần đây. Tư duy thiết kế là một phương
pháp luận về quá trình tìm hiểu người dùng, xác định chính xác vấn đề và đưa ra
những giải pháp sáng tạo để giải quyết.
Hiểu theo cách
đơn giản nhất, tư duy
thiết kế là một phương pháp giúp tìm ra những giải pháp mới, có tính đột phá
nhằm giải quyết một vấn đề cụ thể theo cách tối ưu. Đây là một quy trình tuần hoàn, có thể
lặp đi lặp lại để đổi mới, cải tiến liên tục.
Mô hình tư duy thiết kế đã và
đang được giảng dạy tại nhiều trường đại học, học viện nổi tiếng ở Mỹ và châu
Âu như Harvard, Stanford, MIT…, được áp dụng ở nhiều doanh nghiệp, kể cả những
tập đoàn hàng đầu thế giới như Google, Apple, Samsung…
Được áp dụng rộng rãi trên thế giới với
các nguyên tắc chung nhưng phương pháp tư duy thiết kế có nhiều biến thể. Trong
đó, phương pháp tư duy thiết kế 5 giai đoạn của Chương trình nghiên cứu tư duy
thiết kế Hasso Plattner tại Đại học Stanford (Mỹ) được nhiều tổ chức, cá nhân
đánh giá cao.
Giám đốc sáng lập chương
trình này chính là tiến sĩ Larry Leifer. Ông đã cùng hai vị tiến sĩ nổi tiếng
khác, Michael Lewrick và Jean-Paul Thommen, viết nên cuốn "The Design
Thinking Life" vừa được ra mắt tại Việt Nam với tên "Tư duy thiết kế ứng
dụng trong cuộc sống". Cả 3 người đều có những đóng góp lớn về phát triển,
quảng bá tư duy thiết kế trên thế giới.
5 giai đoạn của tư duy thiết kế
Năm giai đoạn của tư duy
thiết kế bao gồm: thấu hiểu người dùng, xác định nhu cầu và vấn đề của họ, đưa
ra các ý tưởng và xác định những thách thức, tạo nguyên mẫu-bắt đầu triển khai
các ý tưởng và thử nghiệm, kiểm tra, nhận phản hồi từ mục tiêu với nguyên mẫu.
Giai đoạn thấu hiểu là trọng
tâm của tư duy thiết kế. Phải quan sát và tìm ý để hiểu được cách người dùng
thực hiện mọi việc; cách họ suy nghĩ và tương tác với thế giới bên ngoài; hiểu
được nhu cầu về thể chất, tinh thần, cảm xúc của họ; hiểu được những gì có ý
nghĩa thực sự trong cuộc đời họ…
Phương pháp tư duy thiết kế
giúp kích hoạt cả hai bán cầu não để vừa mô tả, xác định vấn đề một cách khách
quan, khoa học, logic nhất, vừa đưa ra nhiều ý tưởng, giải pháp sáng tạo nhất,
"hoang dã" nhất. Với tác phẩm "Tư duy thiết kế ứng dụng trong
cuộc sống", ba vị tiến sĩ danh tiếng Michael Lewrick, Jean-Paul Thommen và
Larry Leifer nhận định, tư duy thiết kế có nghĩa là:
Chúng ta tạm biệt những định
kiến về "cách mọi thứ hoạt động"; Tạm gác lại các kỳ vọng về những gì
sẽ xảy ra; Tò mò để hiểu được sự thật và vấn đề một cách sâu sắc; Mở ra cho bản
thân nhiều khả năng mới; Hỏi những câu đơn giản.
Nét đặc sắc, khác biệt của
"Tư duy thiết kế ứng dụng trong cuộc sống" chính là các tác giả đã cụ
thể hóa các kỹ thuật, chiến lược khám phá bản thân, xác định vấn đề, tìm ra
giải pháp và kiên trì thực hiện một cách vừa cô đọng, súc tích vừa trực quan
sinh động, dễ hiểu, dễ vận dụng.
Thông qua ba nhân vật tưởng tượng, đại
diện cho hầu hết người lớn trong xã hội ngày nay, các tác giả đã chỉ ra cách
vận dụng tư duy thiết kế để giải quyết vấn đề. Đó là ông John sẽ nghỉ hưu sớm
sau khi thành công trong ngành dịch vụ. Đó là cô Sue trong độ tuổi 30 đang có
công việc, cuộc sống nhiều thử thách, đầy thú vị ở nước ngoài, nhưng cảm thấy
không trọn vẹn về dài hạn. Đó là anh Steve vừa tốt nghiệp đại học đang lưỡng lự
nên học cao học hay đi làm cho một công ty khởi nghiệp.
Họ đều có những câu hỏi mà
rất nhiều người trong chúng ta đều từng đặt ra cho mình ít nhất một lần trong
đời: Ta nên dành nhiều thời gian cho công việc, thay vì cho gia đình, để thành
đạt (và thành đạt hơn nữa) hay buông bỏ, giảm bớt tham sân si để ở bên cạnh
người thân nhiều hơn theo kiểu "cả nhà cùng vui"?
Các vấn đề mà ba nhân vật này
gặp phải rất cụ thể, cách giải quyết cũng rất cụ thể, nhưng quá trình khám phá
bản thân, nhận diện và xử lý vấn đề theo tư duy thiết kế có những điểm chung nổi
bật, thực sự hữu ích, dễ dàng được vận dụng trong đời sống cá nhân của nhiều
người.